Mieren
Ze zijn er weer: zandhoopjes op tuintegels en trottoirs. Ze vertellen het verhaal van de mier, de harde werker die een voorbeeld voor de luiaard is. Met de klipdas, sprinkhaan en hagedis zijn ze volgens Salomo wijzer dan wijs.
Ruim twintig jaar geleden las ik Bezeten van mieren (1994), waarin de Amerikaan Edward O. Wilson (1929-2021) zijn persoonlijke en wetenschappelijke reis als bioloog beschrijft. Een fantastisch boek. Wat een toewijding, doorzettingsvermogen en nieuwsgierigheid om het leven van de mier te begrijpen. De bioloog had er alles voor over.
Tegelijk heeft Wilsons werk als bioloog een kijk op de mens in gang gezet waar we vragen bij kunnen hebben, zeker bij zijn gedachten over de inzet van kunstmatige intelligentie.
Wilson vindt dat de mens miljoenen jaren achterloopt op de mier. De mier is onbaatzuchtig en geeft alles voor de kolonie, tot en met zijn leven. De mens is echter nog middeleeuws primitief. Wilson is een van de grondleggers van de evolutionaire psychologie, een vorm van wetenschap die bestudeert hoe onze geest en ons gedrag zijn gevormd door miljoenen jaren van evolutie. Ze ziet menselijke eigenschappen als geheugen, taal, liefde, leiderschap en conflicten als functies die cruciaal zijn voor overleven en voortplanten.
Met de opkomst van kunstmatige intelligentie pleitte Wilson voor nabootsing van het brein (Whole Brain Emulation). Het idee daarbij is om een menselijk brein naar een computer te kopiëren, zodat deze als brein kan werken.
Niet alleen de mens, maar ook religie wordt vaak verklaard als biologisch of sociaal verschijnsel. Geloven is een hersenactiviteit of heeft te maken met aanpassing aan de groep. “Ik heb geen probleem met religie, wel met geloof”, zei Wilson ergens.
De Amerikaan beschrijft in zijn boek een test die ik illustratief vind voor hoe machthebbers en aanzienlijken de ander monddood kunnen verklaren. Hij strijkt de geur van een dode mier op een proefmier. En omdat mieren handelen op basis van geur, wordt de mier netjes opgeruimd, alle tekenen van leven ten spijt.
Gelukkig wie zich geen muffe geur laat aansmeren en ijverig als de mier de geur van Christus verspreidt.