Dr. Janneke de Jong-Slagman uit Bergambacht is recent geïnstalleerd als lector Geletterdheid aan Driestar hogeschool in Gouda. Onder de titel 'En ze lazen nog lang en gelukkig' hield zij een lectorale rede over 'boeiende boeken en goede gesprekken' in het christelijk onderwijs.
Lezen is goed voor een mens, zegt vakvrouw De Jong. ‘Je wordt er taalvaardiger door, je kennis van de wereld neemt toe, je krijgt meer inzicht in jezelf en de ander, het maakt je meer empathisch en het vermindert stress. Bovendien maakt lezen een mens socialer, zeker als je ook nog over de lectuur met anderen in gesprek gaat.’
Volgens De Jong is lezen niet alleen belangrijk om in de maatschappij mee te kunnen doen, maar ook in de kerk. ‘Bijbellezen staat onder druk als we niet meer lezen, wat consequenties heeft voor het geloofsleven en het doorgeven van de christelijke traditie.’
Inhalen
De Jong is sinds 2006 als docent Nederlands verbonden aan Driestar hogeschool. In 2012 promoveerde ze aan de Vrije Universiteit Amsterdam op een onderzoek naar negentiende-eeuwse hofpredikers. Al jaren doet ze onderzoek naar jeugdliteratuur. Vorig jaar rondde ze een postdoc-onderzoek af: ‘Beter en breder lezen’, over jeugdliteratuur lezen op de pabo.
Ze constateert dat binnen het reformatorisch leesonderwijs vooral boeken van bekende auteurs en christelijke uitgeverijen worden gelezen. ‘Dat kan ertoe leiden dat de boodschap zo duidelijk is dat lezers niet meer hoeven na te denken. De tekst is niet moeilijk, de genrekeus beperkt. De verhalen zijn veilig en vertrouwd, maar hebben niet zo veel met het echte leven van doen. Als je gewend bent zo vlot mogelijk van de eerste naar de laatste bladzijde te lezen om dan van een wensvervullend einde te genieten, wordt het lezen van literaire werken problematisch. Dat probleem speelt overigens ook buiten het reformatorisch onderwijs.’
‘We zien aan onze studenten op de pabo en de lerarenopleiding Nederlands dat er veel in te halen valt. Het is een uitdaging om complexere boeken te gaan lezen en te bespreken. Dat vergt diep en aandachtig lezen, waarbij je let op inhoud én vorm. Dat kan ook het Bijbellezen ten goede komen.’
Het is een uitdaging om complexere boeken te gaan lezen en te bespreken. Dat vergt diep en aandachtig lezen, waarbij je let op inhoud én vorm. Dat kan ook het Bijbellezen ten goede komen.
Goede gesprekken
In haar rede sprak De Jong over ‘goede gesprekken’ rond boeken. Daarmee bedoelt ze het ‘échte en open gesprek’, waarin het niet gaat om het juiste antwoord, maar om samen zoeken naar betekenis. Een leerkracht kan dat doen aan de hand van basisvragen als ‘Wat vind je mooi?’, ‘Wat vind je moeilijk?’, ‘Zie je verbanden of patronen binnen de tekst of met andere teksten?’
De Jong: ‘De kinderen leren van de leeservaringen van anderen en komen gezamenlijk tot het toekennen van betekenis. Afwisselend onder leiding van de leerkracht en in kleine groepjes doen kinderen actief mee. Ze koppelen hun leeservaring aan die van anderen en leren vanuit verschillende perspectieven naar een tekst kijken.’
Didactieken uit het leesonderwijs kunnen volgens De Jong ook het Bijbellezen stimuleren en versterken. Reden waarom ze deze ook toepaste tijdens workshops voor de Gereformeerde Bond over Psalmen lezen. Al zijn er voor de schoollessen tal van mogelijkheden, toch blijkt de praktijk hardleers, zegt De Jong. ‘Docenten vinden het lastig dat zo’n gesprek niet te regisseren valt. Bovendien moeten zij zichzelf openstellen. Ik maak het mee dat jonge docenten dat echt willen, maar het erg moeilijk vinden. Door professionalisering willen we met het lectoraat eraan bijdragen dat ze hun vaardigheden vergroten en meer zelfvertrouwen krijgen.’
Welk boek gebruikt u zelf in het onderwijs vaak om het gesprek op gang te brengen?
‘Mijn favoriete jeugdboek is Een eiland in zee van Annika Thor. Dat gaat over joodse meisjes uit Wenen, die in 1939 naar Zweden gaan om veilig te zijn. Ze arriveren daar als vreemdeling, spreken de taal niet, worden christen zoals hun pleegouders. Het verhaal reikt zoveel interessante en helaas onverminderd actuele kwesties aan, dat een gesprek erover vanzelf komt. Het mooiste voor ons publiek vind ik de geloofskwestie; de meningen daarover lopen sterk uiteen. Dat stemt tot nadenken.’
"*" geeft vereiste velden aan