Dun psalmboek
Wie heeft ooit Psalm 37:18 gezongen of vroeger op school geleerd? Het is maar één voorbeeld van psalmverzen die zelden of nooit worden gezongen. In 2012 wijdde het Reformatorisch Dagblad in de Amersfoortse Joriskerk een symposium aan onbekende psalmen.
Eminente sprekers lieten hun gedachten gaan over de vraag waarom bepaalde psalmen heel vaak gezongen worden en andere bijna nooit. Bezoekers raakten geïnspireerd en gingen vol goede voornemens naar huis, om voortaan wat vaker een minder bekende psalm op te geven.
De praktijk leert evenwel dat – positieve uitzonderingen daargelaten – op veel psalmborden nog steeds hetzelfde rijtje psalmen oververtegenwoordigd is: 25, 42, 43, 68, 75, 84, 89, 100, 103, 105, 118, 119, 130 enzovoort.
Majeur en mineur
Geliefde psalmen zijn ongetwijfeld vooral bekend vanwege hun tekst. Tekst die troost biedt of vertrouwen, lof en dank vertolkt. Opmerkelijk is dat in het bovenstaande rijtje van dertien psalmmelodieën alleen de laatste, Psalm 130, een mineurkarakter heeft.
Muziekkenners weten dat je bij de Geneefse psalmen eigenlijk niet hoort te spreken over majeur en mineur. In de kerktoonsoorten (modi) die in de psalmmelodieën zijn toegepast, is echter wel degelijk een onderscheid te maken tussen psalmen met een majeur- of een mineurkarakter. Ook al heet het daar bijvoorbeeld dorisch of mixolydisch. De psalmen met een majeurkarakter blijken het meest populair te zijn. Kennelijk liggen die makkelijker in het gehoor en zijn ze prettiger om te zingen.
De website Psalmboek.nl wordt veel gebruikt op basisscholen waar de juf of meester geen instrument bespeelt en waar gezongen wordt met het digibord als begeleiding. Deze website inventariseerde welke psalmen veel worden aangeklikt en welke zelden of nooit. Tot de minst gekozen psalmen behoren volgens dat onderzoekje onder meer 53, 55, 58, 69, 88, 94 en 137. In die psalmen gaat het nogal eens over Gods toorn, over de straf op de zonde, over angst voor vijanden en een roep om wraak. Thema’s die wellicht minder gemakkelijk aansluiten bij een reeds gekozen preektekst.
Toch denk ik dat ook de melodie een rol speelt: uit bovenstaand rijtje psalmen heeft alleen de melodie van Psalm 58 een majeurkarakter, de anderen zitten aan de mineurkant.
Soms lijkt het alsof we zondags aan een dun psalmboekje wel genoeg hebben. Maar dat hóeft niet.
"*" geeft vereiste velden aan